Xuyên khung được mệnh danh là loại thuốc quý thuộc “Tứ vật thang” nổi tiếng lưu truyền từ xưa đến nay trong đông y. Khi kết hợp thêm với bạch thược, thục địa, đương quy, ích mẫu thì công dụng của thuốc sẽ phát huy hết khả năng. Vậy cây xuyên khung là cây gì? Thành phần như thế nào? Có tác dụng gì với sức khỏe? Khi sử dụng cần lưu ý những gì?
Cây xuyên khung được mệnh danh là loại thuốc quý thuộc “Tứ vật thang”
Nội dung chính:
Cây xuyên khung là cây gì?
Cây xuyên khung được gọi với tên khoa học là Ligusticum striatum, thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Ngoài ra, cây còn có nhiều tên gọi khác như dược cần, khung cùng, phủ khung, xà ty thảo, hương thảo,…
Xuyên khung là thân thân sống lâu năm và thường có chiều cao khoảng 30 – 120cm. Thân cây thẳng, ít cành, ruột cây rỗng và có các đường gân chạy dọc. Lá cây mọc so le nhau dạng kép lông chim tạo thành 3 – 5 cặp lá chét. Cây xuyên khung ra hoa vào tháng 7 đến tháng 9 và thường mọc ở đầu cành.
Phần củ của cây được lấy làm thuốc có kích thước bằng nắm tay, vỏ màu đen vàng, có hình dạng xù xì. Khi loại vỏ lớp đất bẩn bên ngoài sẽ thấy bên trong củ xuyên khung có màu vàng trắng, mùi thơm, vị hơi cay tê.
Xuyên khung có nguồn gốc từ Trung Quốc. Sau này tại Việt Nam cây mọc hoang và được trồng nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Hà Giang, Hưng Yên,…
Củ rễ xuyên khung sẽ được thu hoạch từ tháng 10 đến hết tháng 1. Phần củ sẽ được thu hái, đem rửa sạch rồi phơi khô để sử dụng làm dược liệu điều trị bệnh.
Phần củ của xuyên khung được phơi khô dùng để chữa bệnh
Thành phần của cây xuyên khung
Các nhà nghiên cứu đã tìm ra nhiều hoạt chất trong củ rễ của xuyên khung như:
-
Ancaloid
-
Saponin
-
Protocatechuic acid
-
Chuanxiongzine
-
Perlolyrine
-
1-Hydroxy-1-3-Methoxy-4-hydroxyphenyl ethane
-
Indole
-
Hydroxybenzoic acid
-
Phytochemistry
-
Tetramethylpyrazine
-
Wallichilide
-
1-5-Hydroxymethyl-2-Furyl-9H-pyrido
-
Tetramethylpyrazine
-
3-Butylidenephthalide
-
3-Butylidene-7-Hydroxyphthalide
-
Tetramethylpyrazine
-
Ligustilide
-
Coffeic acid
-
Protocatechuic acid
-
4-Hydroxy-3-Methoxy styrene
Cây xuyên khung có tác dụng gì với sức khỏe?
Theo Đông y, xuyên khung là một vị thuốc Bắc chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe. Vì vậy nó đem đến tác dụng vô cùng tuyệt vời khi chữa bệnh.
Trị bệnh đau đầu
Công dụng đầu tiên không thể không kể đến của xuyên khung là điều trị bệnh đau đầu. Khi kết hợp xuyên khung cùng các vị thuốc khác như khương hoạt, phòng phong bạc hà, cam thảo, bạch chỉ sẽ giúp bệnh thuyên giảm nhanh chóng. Sử dụng đúng liều lượng quy định và đem sắc lấy nước uống hằng ngày thì bệnh đau đầu sẽ dần cải thiện.
Bài thuốc từ cây xuyên khung chữa trị đau đầu
Chữa bệnh đau nhức xương khớp
Chứng bệnh đau nhức xương khớp khiến người bệnh mệt mỏi, uể oải gây ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày. Sử dụng cây xuyên khung giúp làm giảm các cơn đau rõ rệt. Bài thuốc bao gồm 12g củ xuyên khung, bạch chỉ, ngưu tất và một ít hoàng đằng đem rửa sạch. Sau đó sắc uống hằng ngày để thấy bệnh được điều trị hiệu quả.
Tốt cho phụ nữ sau sinh
Cây xuyên khung có tác dụng rất tốt đối với phụ nữ sau sinh. Thông thường, phụ nữ sau sinh sức khỏe thường suy yếu, cơ thể mệt mỏi, đau nhức. Dùng cây xuyên khung sao đen cùng đương quy rồi đem nấu nước uống. Bài thuốc sẽ giúp đào thải sản huyết ra ngoài an toàn, điều hòa kinh nguyệt sau này.
Làm tan máu bầm
Tình trạng máu bầm ở phụ nữ sau khi sinh được điều trị hiệu quả nhờ bài thuốc từ cây xuyên khung. Pha trộn 12g xuyên khung, đương quy, hoắc hương, chính thảo, hạt đào theo tỉ lệ cụ thể. Đem đun lấy nước uống sẽ làm tan máu bầm, giúp chị em thấy sạch sẽ hơn sau khi sinh nở.
Điều trị đau răng
Cây xuyên khung còn có tác dụng trong chữa trị đau răng cực kỳ công hiệu. Dùng quả xuyên khung đã được phơi khô đem nghiền thành bột. Trộn thêm tế tân rồi sử dụng hỗn hợp này bôi vào chỗ đau sẽ làm dịu cơn đau nhanh chóng.
Khử mùi hơi thở
Hôi miệng là tình trạng gây khó chịu khiến người bệnh tự ti khi giao tiếp với mọi người xung quanh. Để loại bỏ mùi hơi thở giúp bạn tự tin hơn thì củ cây xuyên khung là lựa chọn tuyệt vời. Lấy củ xuyên khung nấu lấy nước và dùng để súc miệng hằng ngày bạn sẽ thấy công hiệu bất ngờ mà nó đem đến.
Cây xuyên khung chữa mùi hôi miệng hiệu quả
Đẩy nhau thai sau sinh
Nhiều trường hợp sau sinh sẽ xuất hiện tình trạng nhau thai ứ đọng lại trong cơ thể. Điều này khiến chị em đau đớn, dễ bị viêm nhiễm. Dùng 10g xuyên khung cùng đương quy, ích mẫu, bạch thược, sung úy tử giúp thúc đẩy quá trình đưa nhau thai ra ngoài nhẹ nhàng, an toàn.
Một số công dụng khác
Ngoài những tác dụng trên, cây xuyên khung còn hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác nữa:
-
Bệnh phong nhiệt
-
Trị xuất huyết tử cung
-
Đau nửa đầu sau sinh
-
Chữa kinh nghiệm không đều
-
Trị đau bụng kinh
-
Trị sốt ở trẻ nhỏ
-
Chữa hoa mắt, chóng mặt
-
Trị tai biến mạch máu não
-
….
Một số lưu ý khi sử dụng
Khi sử dụng xuyên khung cần lưu ý một số vấn đề sau:
-
Không dùng xuyên khung cùng với các loại thuốc như hoàng liên, hoàng kỳ vì sẽ gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
-
Không sử dụng xuyên khung đối với phụ nữ có thai, người có tiền sử dị ứng với thuốc, người bị ra mồ hôi đêm, người bị khô miệng, người bị đờm do hen suyễn,…
-
Không dùng xuyên khung chung với độc vị sẽ gây nguy cơ sụt kém trí nhớ nếu sử dụng thời gian dài.
-
….
Qua bài viết chắc hẳn các bạn cũng đã hiểu hơn về “cây xuyên khung là cây gì? có tác dụng như thế nào?”. Quả thực, xuyên khung là một vị thuốc quý với nhiều tác dụng tuyệt vời không thể phủ nhận. Hãy kết hợp thêm nhiều loại thuốc khác để phát huy hết khả năng công dụng của nó.
